Manyas Gölü Uluabat gölünün batısında yaklaşık 50 km’lik bir mesafede yer alıyor. Büyüklük olarak 200 kilometrekare olarak belirtiliyor ama bu bilgiyle çelişen 150 kilometrekare verisinin de kullanıldığı literatür yok değil. Kendim ölçemeyeceğime göre bu verileri doğru kabul etmek durumundayım.20 kilometre uzunluk ve 14 kilometrelik genişlikle Manyas gölü 170 tür göçmen kuşun göç yolu üzerinde yer alan çok önemli bir sulak alan. Bugünkü kayıtlarda gölde 266 tür kuş bulunduğu bunlardan 66 türün gölde ürediği bilgisi var.
Alman Zoolog Prof. Dr. Curt Kosswick[1] ve folklör araştırmacısı eşi Leonore 1938 yılında göl çevresinde incelemeler yapıyor[2]. Bilindiği gibi o yıllarda Hitler’in baskılarından kaçan Alman akademisyenlerin Türkiye’deki üniversitelerde çok önemli katkılar yaptıklarını söyleyebiliriz.[3] Ord. Prof. Dr. Curt Kosswig de İstanbul Üniversitesi zooloji bölümünde önemli işlere imza atmıştır. Bunlardan biri de Manyas kuş gölünün Milli Park alanı olarak tescil edilmesidir. 1959 yılında Milli Park ilan edilen Manyas Kuş Gölü birkaç kez dünya A klasmanı milli parklar listesine girmiştir. Kosswig Türkiye’de erken dönemde doğa sevgisi ve “Milli Park Koruma Alanı” anlayışını ortaya atıp savunmasını yapan bilim adamlarından biridir.
Manyas gölünü kurtarma hikayesi de ilginçtir. Adnan Menderes ve Celal Bayar iktidarının hüküm sürdüğü yıllarda bir dizi tarım alanında atılım planlanmıştı. Göllerin ve nehirlerin sularını tarım alanlarında kullanma stratejisi doğrultusunda aralarında Manyas ve Uluabat göllerinin de bulunduğu Anadolu’daki bir çok gölün kurutulması ve sularının da ovalara akıtılarak tarım alanı haline dönüştürülmesi planlanıyordu. Bunu duyan Kosswig tüm bilimsel verileri bir araya getirdiği bir sunum hazırlar ve Celal Bayar’a taktim eder. Bilimsel verilerin ışığında meydana gelecek doğa felaketine dikkat çeker. Zamanın cumhurbaşkanı Celal Bayar bilime saygı duyan bir siyaset adamı olduğunu gölün kurutulması projesini iptal ederek gösterir. Manyas gölü Milli Park statüsünde koruma altına alınır. Bugün eğer Manyas gölü bir kuş cenneti olarak Milli park statüsünde korunabiliyorsa bunun nedeni Curt Kosswig ‘nin gayretleridir. Ben görmedim ama belki de Kosswig’in bu katkısını bir anı fotoğrafı ya da heykeliyle Milli Park girişinde ölümsüzleştirmişlerdir.
[1] https://portreler.fisek.org.tr/o-bizlerden-biri-curt-kosswig/
[2] https://listelist.com/curt-kosswig/
[3] https://yenihayat.de/2017/04/11/nazilerden-kacarak-tuerkiyeye-siginmis-olan-alman-bilim-insanlari/
https://www.milliyet.com.tr/gundem/nazilerden-kacan-modali-almanlar-6074550